Axuntar pide respecto al goberno de Asturias

Axuntar, asociación prá normalización del galego de Asturias, exerceu el Dereto Constitucional de Petición ante el Presidente del goberno de Asturias, Adrián Barbón.

Al amparo del artigo 29 del Título I “Dos Deretos e deberes fundamentales” da Constitución e da Lei Orgánica 4/2001, de 12 de novembre, reguladora dese dereto, a asociación utiliza este instrumento xurídico pra reclamar que se garantice el uso, por parte del Goberno del Principado de Asturias e das instituciois e autoridades lingüísticas de Asturias, del nome gallego-asturiano -legalmente vixente-, pral idioma propio dos habitantes del extremo occidental de Asturias. Esa é a denominación que recolle a Ley 1/1998, de 23 de marzo, de uso y promoción del bable/asturiano (Artículo 2 e Disposición Adicional).

Axuntar reclama ter en conta as certezas científicas comunmente aceptadas e, sobre todo, el deber de cumplir as propias leis aprobadas pola Xunta Xeneral del Principado.

A asociación recórdalle a Adrián Barbón que “representa a todos os asturianos e asturianas e que debe ter en conta as certezas científicas comunmente aceptadas e, sobre todo, debe cumplir a lexislación vigente” e denuncia que el goberno del Principado, da mao Consejería de Cultura, Política Lingüística y Deportes del Principado de Asturias “al no respectar a denominación legal de úa lingua propia de Asturias, acaban de dar un paso máis contra a dignidá lingüística del galego de Asturias”.

El artículo 6 del Decreto 25/2024 establece que “la lengua asturiana es un patrimonio colectivo de Asturias. Axuntar pregunta por qué se priva al galego de Asturias desa importante condición.

Tras a recente remodelación del goberno, nel BOPA del pasado 19 de marzo, publicouse el Decreto 25/2024, de 15 de marzo, por el que se establecía a estrutura orgánica da Consejería de Cultura, Política Lingüística y Deporte, na que el nome legal foi sustituido en todos os casos por el ilegal Glotónimo “eonaviego“. Axuntar añade que ademais nalgúas partes dese decreto se omiten as referencias al gallego-asturiano, como nel caso del artículo 6, que establece que “la lengua asturiana es un patrimonio colectivo de Asturias”. “Ignoramos as razois que explican que el gallego-asturiano seña privado desa importante e xusta condición”, afirma Moisés Cima, presidente de Axuntar.

A Asociación prá normalización del galego de Asturias recorda tamén que, durante toda a lexislatura pasada, as autoridades lingüísticas de Asturias e a Academia de la Llingua Asturiana (ALLA) veron fendo uso da expresión compartida “gallego-asturiano ou eonaviego”, dándolle prioridá a este segundo Glotónimo (eonaviego), que -subraian- non ta recollido na lei 1/1998.

El fin último é ocultar a filiación lingüística del idioma.

Denuncian que ese Glotónimo “eonaviego” se xustifica en base a dúas enquisas sociolingüísticas “amañadas pola ALLA coel fin de sustituir el Glotónimo legal por outro que non incluíse a palabra “gallego”, pra ocultar a filiación lingüística e, de feito, violar a lei, evitando a denominación establecida legalmente por a Junta General del Principado/ Xunta Xeneral del Principado, é decir, por el poder lexislativo asturiano. Este prexuicio contra a galeguidá inherente á lingua galega que se fala en Asturias vén de lonxe”, e mencionan que hai xa casi dez anos a presidenta da ALLA, Ana Cano, declarou que el término gallego-asturiano era “pexorativo”. (El comercio, 20 de noviembre de 2005).
Nese sentido recordan que el propio responsable da III Encuesta Sociolingüística del Navia-Eo, Francisco Llera Ramo, reconoceu que lo que fixeron foi -ante a pregunta de qué lingua se fala na zona del Eo-Navia- agrupar nun solo ítem denominado “fala eonaviega” todas as respostas que mencionaban “fala” como referencia ás variantes propias dos concellos (“coañés, boalés”, etc.) e todas aquelas respostas distintas a gallego-asturiano ou asturiano, “creando a idea irreal de que este novo término era el Glotónimo preferido, pra referirse á súa lingua, de un sorprendente 65,5% das persoas enquisadas.”

Axuntar subraia que el nome gallego-asturiano xa foi utilizado por el que fora Presidente de la Real Academia Española, RAE, el escritor e filólogo de raíces galaico-asturianas Dámaso Alonso (palabra composta na que pra Dámaso Alonso el segundo término e´un xentilicio, é decir, explica que esa lingua galega se fala en Asturias) aunque desde a Asociación prefiren usar “galego” ou “galego de Asturias” pra evitar os intentos innecesarios de ocultar a filiación galego-portuguesa del idioma. Ademais el Glotónimo gallego-asturiano foi utilizado desde 1998 por as autoridades lingüísticas asturianas e aparece tamén nos estatutos da ALLA, nas campañas de Normalización lingüística e concursos literarios promovidos ou patrocinados nos últimos anos por el Gobierno de Asturias e a ALLA, e “incluso nas inefables reglas ortográficas que esa institución dá como “oficiales” e que separan a lingua del sou dominio lingüístico”. Añaden que tamén se utilizou nos cursos de formación del profesorado e, asta agora, en todos os textos xurídicos asturianos, e que é el Glotónimo que figura tamén nas Ordenanzas Municipales del Concello da Veiga, único Concello asturiano que ten úa ordenanza “pra el uso del gallego-asturiano”.

Destacan tamén que el Comité de Expertos de seguimento da Carta Europea de las Lenguas Regionales o Minoritarias vén reiterando desde hai anos a necesaria inclusión del nome “galego-asturiano” nel Estatuto de Autonomía de Asturias.

Moisés Cima asegura que “a insistencia en sustituir gallego-asturiano por eonaviego é un sombrío presaxio prá lingua del Eo-Navia, lingua que forma parte del Corpus lingüístico da lingua galega como demostran os importantes documentos medievales da Colección Diplomática del Monasterio de Santa María de Vilanova de Ozcos-” e insiste en que “eso supón un intento máis de consumar a conversión del galego de Asturias núa fala dialectal sen réiz lingüística, sen pasado e, lo que é peor, sen futuro.”

El idioma galego falado en Asturias é tan lingua de todos os asturianos como el bable/asturiano.

Axuntar pide que se sustitúa a denominación eonaviego por el agora oficial gallego-asturiano. “Está en xogo a dignidá idiomática del galego falado en Asturias, que é tan lingua de todos os asturianos como el bable/asturiano e que nos vincula al universo cultural galego-portugués e coa lusofonía, abrindo úas portas que non debemos pechar”, señala Moisés Cima. El presidente de Axuntar añade que “é un momento histórico prá lingua galega, a punto de desaparecer tras 40 anos del Estatuto de Autonomía de Asturias, e que xa transcurriron casi 25 desde que se aprobou a Lei 1/1998″.

Os nosos gobernantes non deben pasar á historia por comportamentos contrarios ás leis, irrespectuosos cos mandatos da Carta Europea de las Lenguas Regionales o Minoritarias [Art. 7.1 B) e el art. 7.1 e)] e por fer das fronteiras administrativas un problema que non lo é nin lo debería ser.”