Comenzamos un novo ano, e con él novas palabras. Iremos poñendo algúas que casi non se usan pero que son ben guapas, así que vamos incorporalas nel noso vocabulario. Comezamos con:
A PALABRA DE XENEIRO: TIXELA, TIXELLA
Utensilio de cocía, metálico e de forma redonda, pouco fondo e con mango longo, nel que se fríen os alimentos.
SINÓNIMOS fritideira, frixideira, sartaña, tixola
Etimoloxía: Considérase que procede de úa forma del latín vulgar *TEGELLAM, derivada del verbo TEGERE, «cubrir» ou del latín clásico TEGULA, «tella».
A palabra * «sartén» é un castelanismo.
REFRAIS:
Fuxir da tixela e caer nas brasas, un refrán mui similar al español «salir de Guatemala y entrar en Guatepeor» (outro castelanismo… Se temos un refrán de noso tan guapo, por qué usar un en castellano, non?).
Díxolle el pote á tixela: ten pra aló, non me dexobes.
Na zona de Boal hai un instrumento musical que acompañaba os bailes tradicionales e era a TIXELLA. Consistía núa tixela que tia un mango largo e estriado por onde se colocaba úa chave que subía e baxaba por el mango producindo un ruído rasgado.
Fotografía cedida por Enrique F. Sanzo («Quique del Pasadoiro»).