Alegaciois de Axuntar

Axuntar presenta alegaciois al Proxecto de Decreto que regula a Oficina de Deretos Lingüísticos del Principado de Asturias. (ODL)

A asociación tamén presenta alegaciois contra a Proposta de novo Decreto por el que se establecen os niveles de competencia nel uso del galego-asturiano e se regula a proba de certificación correspondente a estos niveles adaptados al Marco Común Europeo de Referencia das linguas (DNMCE).

Según a visión dos xuristas consultados el executivo asturiano non respeta a Lei de de uso del bable aprobada pola Xunta Xeral del Principado de Asturias nin na proposta de regulación da ODL nin tampouco na proposta de Decreto de certificación de Niveles dentro del Marco Común Europeo.

En virtú de lo disposto na Lei 1/1998, de 23 de marzo de uso e promoción del
bable/asturiano, resulta improcedente a actual proposta de introducir úa nova
denominación prá lingua galega. Non existe reconocemento legal da expresión ou Glotónimo “eonaviego”, por Conto a Lei 1/1998, de 23 de marzo de uso e promoción del bable/asturiano refírese a “gallego-asturiano” nel sou articulado.

Algúas das alegaciois son as seguintes:

  • El galego-asturiano ten a súa orixe na lingua medieval denominada galaico-portugués, que ven del latín. El galaico-portugués, el idioma das Cantigas a Santa María del Rei Alfonso X el Sabio, tá presente na Colección Diplomática del Mosteiro de Vilanova de Ozcos, onde se conserva úa cantidá importante de documentos (superada en número namais pola catedral de Uviéu e algúas abadías da zona central), documentos que sitúan esta comarca asturiana como un dos lugares de referencia na orixe dos idiomas galego e portugués. El galego-asturiano constitúi por tanto un importante Patrimonio cultural inmaterial, pero tamén, porriba de todo, é un idioma vivo de Asturias (úa variedá dialectal del galego) e a súa existencia require el reconocemento e protección dos mesmos deretos lingüísticos pra toda a ciudadanía asturiana. Neste sentido, el reconocemento e respeto á denominación desta lingua (“galego-asturiano”, conforme á lexislación vixente) é condición imprescindible pra garantizar a normalización del idioma e el respeto e protección que ten encomendados precisamente a Oficina de Deretos Lingüísticos, nos que se motiva a súa creación.
  • A resolución que ordena “el inicio del procedimiento para la elaboración de una disposición de carácter general por la que se crea y regula la oficina de derechos lingüísticos” reconoce expresamente que se tá desenvolvendo a Lei 1/1998, de 23 de marzo.
  • El carácter de desenvolvemento da Lei 1/1998, de 23 de marzo reitérase nel apartado Necesidad y oportunidad de su aprobación del “cuadro relativo a la propuesta por la que se crea y regula la oficina de derechos lingüísticos”, afirmando que se trata de lograr úa protección máis eficaz dos deretos contemplados na mencionada Lei de uso del bable/asturiano.
  • Na Memoria Xustificativa del Decreto polo que se crea e regula a oficina de deretos lingüísticos omítese de mala forma a mención del artigo 2 da Lei 1/1998, de 23 de marzo, de uso e promoción del bable/asturiano onde expresamente faise referencia al galego-asturiano e ordena que “El régimen de protección, respeto, tutela y desarrollo establecido en esta Ley para el bable/asturiano se extenderá, mediante regulación especial al gallego/asturiano en las zonas en las que tiene carácter de modalidad lingüística propia”. 
  • Coa voluntá de ir avanzando nel abandono del Glotónimo legal (galego-asturiano) nel resto del articulado da proposta de Decreto de creación da ODL, fendo caso omiso á lei que desenvolve, añádese sempre el apéndice “ou eonaviego” que carece de reconocemento legal, añadindo mesmo úa Disposición Adicional na que se remarca esa intención del executivo de acuñar, vía Decreto, algo que non foi aprobado por lei da Xunta del Principado e preparar a súa utilización en regulaciois posteriores.
  • Partindo de que a lingua galega non ten el estatus de oficialidá en Asturias, é apricable lo disposto na Parte II da Carta Europea de Linguas Rexionales ou Minorizadas (CELRM), e mais en concreto el artigo 7.1. apartado b) cuxo principio resulta claramente vulnerado pola Proposta de Decreto.
  • É un principio establecido pola CELRM el respeto al área xeográfica de cada lingua rexional ou minoritatia. É evidente que al denominar á lingua que se fala nel Occidentre de Asturias “eonaviego” táse evitando identificala como úa variante da lingua galega que é, lo que constitúi un obstáculo artificioso pral fomento desta lingua, desvinculándola del sou tronco lingüístico por el mero feito de existir úa fronteira administrativa, algo expresamente proscrito polo mencionado artigo 7 da CELRM: “Artículo 7. Objetivos y principios.
  • 7.1 CELRM: “En materia de lenguas regionales o minoritarias, en los territorios en los que se hablen dichas lenguas y según la situación de cada una de ellas, las Partes basarán su política, su legislación y su práctica en los objetivos y principios siguientes:
  • b) el respeto del área geográfica de cada lengua regional o minoritaria, actuando de tal suerte que las divisiones administrativas ya existentes o nuevas no sean un obstáculo para el fomento de dicha lengua regional o minoritaria;
  • Os tribunales xa están considerando que as linguas faladas en Asturias como protexidas por esta CELRM en termos que foron precisados, refiríndose al bable/asturiano, por a STC núm. 75/2021 de 18 de marzo (ROJ: STC 75/ 2021 – ECLI: Es:TC:2021:75) nel Fundamento Xurídico 2   “El Estatuto de Autonomía del Principado de Asturias contiene un reconocimiento de la lengua propia, el bable/asturiano, y remite  a la Ley para la regulación de los distintos aspectos de su protección, uso y. promoción. Como también sucede en otros estatutos de autonomía, este reconocimiento del plurilingüismo no lleva aparejada la atribución del carácter de oficial de la lengua propia, que, en este caso, sí fue identificada por el propio Estatuto bajo una concreta denominación: el bable. Pero que no se atribuyese estatutariamente carácter oficial al bable/asturiano no excluye la posibilidad de tutelar aquella realidad lingüística que no está amparada por el estatuto de la oficialidad lingüística mediante medidas de protección y promoción”. (…)
  • Na medida en que el Estatuto de Autonomía de Asturias reconoce, baxo úa denominción concreta, bable, a Lei 1/1998, de Uso e Promoción del Bable/Asturiano, al desenvolver dito Estatuto de Autonomía reconoce xunto coel bable/asturiano, tamén cúa denominación concreta, al galego-asturiano, outra lingua de Asturias. Non hai lugar, entós, prás dudas sobre que a entrambas linguas resúltanlle de apricación as disposiciois da Carta Europea das Linguas Rexionales ou Minorizadas, segundo a cual, ademais das reconocidas como oficiales nos Estatutos de Autonomía tal como lo establece el Instrumento de ratificación (BOE 15.09.2001) “España declara que (…) se entienden por lenguas regionales o minoritarias las que los estatutos de autonomía protegen y amparan en los territorios en los que tradicionalmente se hablan”.
  • En definitiva, el parágrafo 3 da Constitución configurou un espacio propio de protección prás linguas non oficiales e, como establece el TC, na medida en que el Estatuto de Autonomía protexe e ampara al bable non hai duda de que resultan de apricación ás disposiciois da Carta Europea das Linguas Rexionales ou Minoritarias (tal e como establece a doctrina constitucional na STC núm. 75/2021 de 18 de marzo, la STC 165/2013, FJ 14 a); la STC 166/2005, FJ 4; y tamén  a STC 56/2016, FJ 5., entre outras).
  • Este reconocemento exténdese, e asina consta, pral galego-asturiano na ST 394/2022   del TSJ de Galicia FJ 8 B) que reconoce el concepto ámbito lingüístico galego que establece que “ la propia Constitución reconoce que puede haber situaciones en que las CCAA no declaren la oficialidad de otras lenguas o modalidades lingüísticas habladas en todo o parte de sus territorios y aún así, sin gozar del estatuto de cooficialidad que dispensa el art.3.2.”,  se indíca que “3. La riqueza de las distintas modalidades lingüísticas de España… será objeto de especial respeto y protección”.
  • Tras alcanzarse un certo consenso na denominación “galego-asturiano” ou “galego de Asturias”, que mesmo transcendeu al ámbito xurídico coa súa fixación legal na Lei 1/1998, cualquera intento de alterar esta denominación non solo supón un paso atrás na historia Sociolingüística, ademáis da súa evidente ilegalidá, senón tamén a apricación de dúas varas de medir á diversidá lingüística asturiana por Conto se pretende cometer a mesma inxusticia que primeiro se cometera coel asturiano.
  • Aspírase á mesma dignidá lingüística pral galego-asturiano, al reconocemento da súa filiación lingüística por ser parte da lingua galega e al feito indiscutible de que corresponde a un Xeotipo dun determinado rango clasificatorio, esto é, que pertenece a un territorio que corresponde a úa lingua, al dominio lingüístico máis occidental da Península Ibérica, el dominio lingüístico galego-portugués.

Por todo elo, SOLICITAMOS:

1.- Que nel texto da disposición (decreto polo que se crea e regula a Oficina de Deretos Lingüísticos), pra referirse á lingua propia de Asturias distinta del “bable/asturiano” ou “asturiano” se utilice únicamente a denominación “galego-asturiano”, eliminando el termo “eonaviego” que figura na proposta de Decreto.

2.- Que a Disposición adicional única de Decreto da ODL quede redactada deste xeito: “Disposición adicional única. Gallego-asturiano. Las referencias contenidas en este Decreto al bable/asturiano se consideran aplicables también al gallego-asturiano en consonancia con lo dispuesto en en el artículo 2 de la 1/1988, de 23 de marzo, de uso y promoción del bable /asturiano.

Se reconoce la filiación asturleonesa del asturiano y la filiación gallegoportuguesa del gallego-asturiano considerando un principio fundamental de interpretación de este Decreto. el respeto del área geográfica de cada lengua regional o minoritaria, actuando de tal suerte que las divisiones administrativas ya existentes o nuevas no sean un obstáculo para el fomento de dicha lengua regional o minoritaria.”

Comparte

Deja un comentario

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *