Falar entre Eo e Navia

En 1957 descrubrín na biblioteca municipal de Vigo un libro que turrou de min igual ca o imán atrae as limaduras de ferro: Vocabulario del bable de Occidente, Madrid, 1932. Os seus autores eran Acevedo Huelves e Fernándes Fernández. Daquela, chamábanlle “bable”, mesmo en medios eruditos, á lingua románica que hoxe se prefere nomear coma astur-leonés ou asturiano.

O prólogo do “Vocabulario” de Acevedo-Fernández terminaba cun Microrrelato no que figuran en contexto algunhas das verbas recollidas. “Por a mañá fun a fonte a buscar ua canada d’ augua. Despois trouxen del eiro un feixe d’ herba, puxen el pote al llume na gamayeira pra fer a xanta, axudei a mi madre a enfornar y deitein el neno, porque xa había muito tempo que taba erguido. Eí teis el meu llabor dito depresa na mia fala”.

Pensei que os autores fixeran a súa ceifa léxica en zonas das Asturias de lingua galega e que, por tanto alí pouco había, do bable que no título figuraba. Avertiu disto Lorenzo R. Castellanos cando, vintecinco anos despois, diu á imprensa en Ovedo unha verdadeira Contribución al vocabulario del ‘bable’ de Occidente. Si, Acevedo-Fernández fixeran a súa colleita en lugares de Asturias mormemente de lingua galega e o léxico apresentado non era, en xeral, o do bable occidental que o título anunciaba.

O seu autor, Carlos Xesús Varela Aenlle, ofrécenos aos falantes do galego un rico tesouro de voces (821 páxinas) que deberían estar presentes en todos os dicionarios da nosa lingua,

O de Acevedo-Fernández era un galego que, en certos puntos, incluía trazos propios do leonés e do castelán; e usaba o artigo masculino “el” que constitúe un arcaísmo medieval noso

O de Acevedo-Fernández era un galego que, en certos puntos, incluía trazos propios do leonés e do castelán; e usaba o artigo masculino “el” que constitúe un arcaísmo medieval noso. Hoxe, ninguén discute que, na Asturias eo-naviega a lingua galega é a que rexe en competición desigual co español. Fálase galego nun territorio asturiano que as correntes fluviais de Eo e Navia delimitan en dazanove concellos que son: Allande, Boal, Castropol, Coaña, Eilao, El Franco, Grandas de Salime, Ibias, Navia, Negueira de Muñiz, Pezós, San Martín de Ozcos, Santiso de Abres, Tapia de Casariego, Taramundi, A Veiga, Vilanova de Ozcos, e Villaión. Neles habitan varios milleiros de falantes do galego e hai escritores e lectores na lingua propia.

Hoxe os estudos galegos arrequéntanse cunha obra cumial: Dicionario do galego de Asturias que saíu das mans do Servizo de Publicacións da Universidade de Vigo. O seu autor, Carlos Xesús Varela Aenlle, ofrécenos aos falantes do galego un rico tesouro de voces (821 páxinas) que deberían estar presentes en todos os dicionarios da nosa lingua, para uso e goce dun pobo que non colle dentro dos marcos que lle puxo a división administrativa do século XIX. E digámoslle “beizón” ao doutor Varela Aenlle que é como damos as grazas na raia do Laboreiro.

Escrito en memoria de Carmen de Freixe, meiga enxalmadora, e de Joselón da Penadozca de Baxo, narrador vivaz, que lle doaron palabras coma abellas de ouro a Dámaso Alonso en San Martín de Ozcos.

ADRIÁN BARBÓN: Te pongo algunos ejemplos, Rodrigo [da un enllaz]. El término eonaviego o fala eonaviega es el que utiliza la Academia de la Llingua Asturina y el preferido mayoritariamente por sus hablantes.Comoe ve, darréu de la intervención de Cuevas ―na que fai una apelación científica a la llingüística―, Barbón retruca con dos argume

Este artigo foi publicado nel diario Faro de Vigo el 1 de novembre de 2021. Publícase agora na categoría Opinión da Bitácora de Axuntar, coa autorización del autor.